Hatt-ı hümayun kelimesi, günümüz diline en basit aktarımıyla ”padişah yazısı” demektir. Hükümdarın herhangi bir konu hakkında bizzat kendisinin yazdığı görüş, emir veya hükümler için kullanılır. Biz de burada III. Selim’in hatt-ı hümayun örneklerini inceleyeceğiz.*Belge görüntüleri Prof. Yücel Özkaya’nın III. Selim’in İmparatorluk Hakkındaki Bazı Hatt-ı Hümayunları adlı makalesinden alınmıştır.

1789-1807 yılları arasında hüküm süren padişah III. Selim genellikle başlattığı önemli değişim hareketleriyle tanınmaktadır.

Başta askeri olmak üzere birçok alanda yeni bir arayış içerisine girilen bu dönem adından da anlaşılacağı üzere Nizam-ı Cedid, yani Yeni Düzen diye anılacaktı.

Yenilikleri ve icraatları bizzat takip eden padişah birçok konuda kendi yazısıyla emirler vermiştir.

Padişah, çok önemli siyasi konulardan tutun, toplumu yakından ilgilendiren sosyal konulara kadar birçok meseleyle bizzat ilgilenmiştir. III. Selim’in elinden çıkan bu hatt-ı hümayunlardan  birkaç örneği aynen yayımlıyoruz.Dili gayet sade ve anlaşılır ifadeler içeren III. Selim’in emirlerini, dönemi yansıtması bakımından aynen Latin harflerine aktardık ve bazılarını da orijinal halini bozmamak adına parantez içerisinde sadeleştirdik.

Halkın siyaset ve politikayla uğraşıp, bir başka değişle devlet işleriyle alakadar olması hoş karşılanmazdı.

Kaymakam Paşa (Sadrazamın vekili Sadaret Kaymakamı kast ediliyor.)Bazı kahvelerde devletlakırdısı iderlermiş.Birkaç dane (tane) öyle kahvelerden

kapatasın.

Başkent İstanbul’un iaşe ihtiyacı her zaman içişlerinin en önemli konulardan biri olmuştu.

Kaymakam PaşaBugün mahsus tebdile çıkubEkmeğe bakasın ve tenbihidesin bozmasınlar.Dikkat olunsun.

Karaborsacılık ve dolandırıcılığı önlemek adına fiyatlar daima kontrol altında tutulurdu.

Eşyalar değer bahasını bulmadıkça füruht olunmasun. (satılmasın)Telefi miri olduğuna bir türlü rıza-i hümayunum yoktur. Tekrar ber (üzere) tekrar böyleceemr-i hümayunum olduğunu defterdaraifade ve tenbih idesin. Emrime göreHareket etsünler.

Fırınlarda çıkan ekmeklerin kaliteleri de korunmalıydı.

Ekmeklerin gayet beyaz ve pişkin olmasınaihtimam ve dikkat olunması emr-i hümayunumolmuştur. Dikkat idesin göreyim seni. Gayet beyazala olsun ihtimam olunsun.

Sadece ekmek değil her türlü gıda maddelerinin fiyatları ve kalitesi çok önemliydi.

Mum gibi yağ gibi kahve-şeker birer miktarı tenzil olunsun.*Pirinç dahi tenzil olunsun. Emr-i hümayunumdurelbet tenzil olunmasına nizam viresin.*Fiyatı düşürülsün.

Her işte adil davranılması hakkında padişahın bir uyarısı.

Kaymakam PaşaGöreyim seni bundan böyle ibadullahın (Allah kullarının)umuruna dikkat idesin. Hiçbir maslahat (iş)kurî (kör) kalmasın. Dikkat idesin ibadullahtanbana dua aldırasınız. Herkesin hakkıhak olup adalet olsun. Saye-i hümayunumda (gölgemde) ibadullah rahat etsün.Ben de duay-ı hayırla yad olayım. bir murad-ıhümayunum budur. Gayrı bir matlubum (isteğim) yoktur. Vecahette (güzellikte)benim böyle cedd-i murad-ı hümayunum ve emr-i hümayunum (öteden beri isteğim ve emrim)üzere hareket idesin, göreyim seni.